Hûn di derbarê karbona aktîfkirî de çi dizanin?
Wateya karbona çalakkirî çi ye?
Karbona çalakkirî madeyek xwezayî ya pêvajoyî ye ku rêjeya karbonê tê de zêde ye. Bo nimûne, komir, dar an jî gûzê hindî ji bo vê yekê madeyên xav ên bêkêmahî ne. Berhema ku derdikeve holê xwedî porozîteyek bilind e û dikare molekulên gemarî bikişîne û wan bigire, bi vî awayî hewa, gaz û şilekan paqij dike.
Karbona çalakkirî bi çi awayan dikare were peyda kirin?
Karbona çalakkirî dikare bi awayekî bazirganî bi şêweyên granulî, peletîzekirî û tozkirî were hilberandin. Ji bo sepanên cûda mezinahîyên cûda têne destnîşankirin. Mînakî, di dermankirina hewa an gazê de, sînordarkirina herikînê girîng e, ji ber vê yekê perçeyên qalind têne bikar anîn da ku windabûna zextê kêm bikin. Di dermankirina şilek de, ku pêvajoya rakirinê hêdîtir e, wê hingê perçeyên ziravtir têne bikar anîn da ku rêjeya, an kînetîka, pêvajoya paqijkirinê baştir bikin.
Karbona çalakkirî çawa dixebite?
Karbona çalakkirî bi pêvajoyek adsorpsiyonê dixebite. Ev kişandina molekulekê ye ber bi rûyê navxweyî yê fireh ê karbonê ve ji hêla hêzên qels, ku wekî hêzên Londonê têne zanîn. Molekul li cîhê xwe dimîne û nayê rakirin, heya ku şert û mercên pêvajoyê neguherin, mînakî germkirin an zext. Ev dikare kêrhatî be ji ber ku karbona çalakkirî dikare were bikar anîn da ku materyalê li ser rûyê xwe kom bike ku paşê dikare were rakirin û vegerandin. Bikaranîna karbona çalakkirî ji bo vegerandina zêr mînakek hevpar a vê yekê ye.
Di hin rewşan de, karbona çalakkirî bi awayekî kîmyewî tê dermankirin da ku gemarî werin rakirin û di vê rewşê de pêkhateya reaksiyonê ya encamdayî bi gelemperî nayê vegerandin.
Rûyê karbona çalakkirî jî bi tevahî bêbandor nîne, û cûrbecûr pêvajoyên katalîtîk dikarin bi karanîna û sûdwergirtina ji rûbera navxweyî ya berfirehkirî ya berdest werin bidestxistin.
Karbona çalakkirî li ser serlêdanan çi ye?
Karbonên aktîvkirî gelek karanînên cûda hene, ji parzûnkirinê bigire heya paqijkirinê û piştre.
Di salên dawî de, li seranserê cîhanê tundî û pirbûna pirsgirêkên tam û bêhnê di ava vexwarinê de zêde bûye. Ji bilî pirsgirêka estetîkî ji bo xerîdar, ev yek her gav nezelaliyê li ser kalîte û ewlehiya avê jî diafirîne. Têkelên berpirsiyarê pirsgirêkên tam û bêhnê dikarin ji hêla antropojenîk (berdanên pîşesazî an şaredariyê) an jî biyolojîkî ve hebin. Di rewşa paşîn de, ew ji hêla organîzmayên mîkroskopîk ên wekî siyanobakteriyan ve têne hilberandin.
Du pêkhateyên herî gelemperî geosmin û 2-metîlîzoborneol (MIB) in. Geosmin, ku bêhna axî heye, pir caran ji hêla sîyanobakteriyên planktonîk (di nav avê de daliqandî) ve tê hilberandin. MIB, ku bêhna kelandî heye, pir caran di bîyofîlmên ku li ser keviran, nebatan avî û sedîmentan pêşve diçin de tê hilberandin. Ev pêkhate ji hêla şaneyên bêhnkirinê yên mirovan ve di rêjeyên pir kêm de, hetta di rêjeya çend beşên ji her trîlyonê (ppt, an ng/l) de têne tespît kirin.
Rêbazên dermankirina avê yên kevneşopî bi gelemperî nikarin MIB û geosminê ji asta tam û bêhnê kêmtir ji wan derxînin, ev jî dibe sedema bikaranîna karbona çalakkirî ji bo vê sepanê. Rêbazek hevpar a bikaranînê karbona çalakkirî ya tozkirî (PAC) ye, ku li gorî demsalî tê zêdekirin nav herikîna avê da ku pirsgirêkên tam û bêhnê kontrol bike.
Dema şandinê: Adar-04-2025